Poniższy poradnik jest przeznaczony dla osób zaczynających swoją przygodę z modelarstwem. Podpowiemy na co zwrócić uwagę przy wyborze swojego pierwszego modelu.

Jak wiadomo modele do składania wykonywane są z różnych materiałów, jednak ze względu na zdecydowaną dominację modeli z polistyrenu (tworzywo sztuczne), naszą uwagę poświęcimy właśnie tej kategorii.

Pozostałe materiały z jakimi możemy się spotkać to m. in.: żywica (tworzywo sztuczne), papier/karton, elementy mosiężne (blaszki fototrawione, elementy toczone), drewno, vacuum (tworzywo sztuczne).


Na co zwrócić uwage przy wyborze modelu?
I. Temat jaki nas interesuje.

Pierwsze co nam przychodzi na myśl przy zabieraniu się za modelarstwo, to rodzaj modelu jakim chcielibyśmy się zająć. Zazwyczaj mamy już jakiś konkret na myśli, a przynajmniej dziedzinę z jaką jest on związany.
Jak wiadomo, temat który nas interesuje, już na sam start mobilizuje do działania. Kiedy stawiamy pierwsze kroki, nieuniknione jest pojawienie się pierwszych trudności w trakcie naszej pracy. Im tematyka składanego modelu będzie bliższa naszym zainteresowaniom, tym łatwiej będzie nam je przezwyciężyć.
W dzisiejszym czasie asortyment branży modelarskiej jest na tyle obszerny, że każdy powinien znaleźć coś dla siebie.


II. Skala modeli
No dobrze, wiemy już mniej więcej co..
Teraz, drugą sprawą do rozstrzygnięcia stanowi przeważnie wielkość modelu, czyli wybór jego skali.

Skala to nic innego jak informacja o tym, o ile dany model został pomniejszony w stosunku do rzeczywistych jego rozmiarów.

I tak, dla powyższego przykładu, model samochodu został 25-krotnie pomniejszony względem jego realnych wymiarów.

O ile w modelarstwie jako takim występuje szeroki wachlarz dostępności skal, to już konkretna kategoria znacznie ograniczy jej wybór. Dzieje się tak, ponieważ model po złożeniu powinien mieć w miarę rozsądne wymiary, aby móc go wyeksponować chociażby w gablocie.

Najmniejsze skale stosowane w modelarstwie dotyczą głównie największych obiektów w rzeczywistości, tj., np. okrętów, a największe to te związane ze stosunkowo niewielkimi przedmiotami.

No dobrze, ale zatem jaką skalę wybrać na początek?
Otóż, odpowiedź na to pytanie wcale nie jest taka trudna. Wybór skali związany jest mocno z konkretnym modelem, ponieważ jak już wyżej wspomniano, poszczególne ich kategorie charakteryzują przedział skal dla większości modeli.

Warto tutaj kierować się dwoma założeniami:
- po pierwsze: elementy nie mogą być zbyt małe, ze względu na to, że mógłby pojawić się problem przy ich osadzaniu,
- po drugie: model nie powinien być zbyt duży, aby na stosunkowo niewielkiej przestrzeni, można było w sposób komfortowy prowadzić nad nim prace.

A więc, modele statków na metr długości, czy też te wymagające niekiedy 'sokolego wzroku', nie będą dobrym pomysłem na rozpoczęcie przygody z modelarstwem.

Najlepiej zatem wypośrodkować skalę ze wszystkich dostępnych opcji, a przekonamy się że w ten sposób trafiliśmy do przedziału skal najbardziej popularnych dla danej kategorii.

Poniżej zostały przedstawione najpopularniejsze skale dla poszczególnych kategorii modeli:

- Pojazdy i sprzęt wojskowy: 1:35, 1:72,
- Samochody - 1:24, 1:25,
- Samoloty - 1:72, 1:48, 1:144, 1:32,
- Okręty i statki - 1:700, 1:350,
- Motocykle - 1:12,
- Figurki - 1:35, 1:72 (mocno związane ze skalą pojazdów o tematyce wojskowej),
- Budynki - 1:35, 1:72 (jw.),
- Kolejnictwo - 1:87, 1:72, 1:35, (skala 1:87 - najbardziej popularna skala modeli kolejowych w Polsce; skale 1:35, 1:72 - związane głównie z tematyką kolejnictwa wojskowego).

Oczywiście powyższe zestawienie nie jest sztywną regułą, lecz przedstawia ogólną charakterystykę najczęściej stosowanych skal.

Poniżej znajduje się przykład występowania skal 'po dwóch stronach barykady', gdzie pierwszą z nich może reprezentować element gąsienicy czołgu (tzw. ogniwo) marki Tori Factory w skali 1:1,

a po drugiej stronie model z serii Star Wars w skali 1:12300 z kategorii Science-Fiction, którą to jednak można traktować z lekkim przymrużeniem oka.


Kiedy to na 'dzień dobry' skala niewiele nam jednak podpowie, można wspomóc się informacją o docelowej długości modelu po jego złożeniu.



W przypadku modeli samolotów, marka Revell poza podaniem długości, informuje także o rozpiętości ich skrzydeł.

Skala jako skala odnosi się także do przedmiotów powiększonych, (stosunek 2:1, oznaczający 2-krotnie powiększony model w stosunku do rzeczywistych jego rozmiarów), jednak w przypadku modelarstwa nie ma ona praktycznego zastosowania.

Przy budowie dioram, czy też tworzenia scenerii złożonej z przynajmniej dwóch oddzielnych modeli, należy posługiwać się taką sama skalą, aby całość stanowiła spójność pod względem wielkości obiektów.


III. Stopień trudności wykonania modelu

Pamiętajmy o tym, że jeśli zaczynamy przygodę z modelarstwem, to nie powinniśmy się rzucać na zbyt głęboką wodę. Przeglądając pięknie wykonane modele w internecie, często przychodzi nam na myśl podobny efekt końcowy pierwszej naszej pracy.

ale halo..
autorzy ww. modeli, także zaczynali od podstaw.

Do takiego efektu dojdziemy, ale zapewne z upływem czasu, a raczej z coraz to większą liczbą modeli będących za nami.

Dlatego na początek najlepiej wybrać coś prostego, a dla bardziej odważnych o średnim stopniu trudności. Oczywiście każdy z nas posiada inne predyspozycje do wykonywania czynności manualnych, dlatego też nie ma tu jednoznacznej odpowiedzi o skalę trudności na sam początek.

Jak to w życiu bywa, jedna osoba już na starcie poradzi sobie sprawnie z modelem o średnim stopniu trudności, a dla innej będzie to już na tyle uciążliwe, że może się zniechęcić do samego modelarstwa.

Zatem, jako początkujący nie musimy wybierać modelu ze skali trudności o numerze 1, ale przeważnie z przedziału 1-3. Jednak modele 4 - 5 (w przypadku pięciostopniowej skali) możemy pozostawić sobie na późniejszy czas.
 

I tutaj UWAGA!
Większość producentów nie stosuje oznaczeń skal trudności wykonania modelu na opakowaniach. Jak więc można ją wstępnie określić?
Tutaj z pomocą przychodzą zdjęcia inbox'ów ukazujące zawartość pudełek, zamieszczonych na stronach konkretnych modeli w modelarskim sklepie internetowym mojehobby.pl.

Dzięki takiemu rozwiązaniu można m. in. zweryfikować ilość i wielkość wyprasek zawierających konkretne elementy, co z kolei pozwoli na określenie stopnia trudności wykonania wybranego modelu. Ponadto, dzięki zdjęciom wykonanym na tle linijki, można także (jak już wyżej wspomniano) określić szacunkową wielkość modelu po jego złożeniu.


Jak chodzi o szersze określenie informacji o produkcie przez samych producentów, to takie oznakowania na swoich pudełkach umieszcza m. in. Revell, dla którego poniżej został zamieszczony opis dla poszczególnych poziomów trudności:

1 - model zawiera kolorowe elementy zatrzaskowe, nie wymagające kleju ani farb.
2 - zestaw zawiera proste części do klejenia i malowania -> do 30 części dla początkujących.
3 - kategoria wyrafinowanych modeli do klejenia i malowania -> do 100 części.
4 - odpowiedni model dla doświadczonych hobbystów do klejenia i malowania -> do 150 części.
5 - odnosi się do modeli o najwyższych wymaganiach rzemieślniczych do klejenia i malowania z ponad 150 częściami.

Powyższa specyfikacja poziomu trudności z pewnością może uchronić przed zakupem zbyt trudnego, jak i zbyt łatwego zestawu do złożenia.

Producent Airfix, który to na niektórych swoich modelach umieszcza czterostopniową skalę trudności, może mieć zbliżony ich podział jak w powyższej sytuacji, a w innym przypadku zamieszcza informację o przeznaczeniu modelu dla danego wieku.

Inni producenci zamiast zamieszczenia skali trudności na opakowaniach, używają odpowiedniego nazewnictwa, tj.:

Arma Hobby:
m. in.: Junior Set, Model Kit, Expert Set,

czy Hobby Boss:
oznaczający niektóre swoje produkty jako 'EASY ASSEMBLY' -> 'łatwy montaż'.

Odpowiednio dobrana skala trudności pozwoli nam cieszyć się spędzonym czasem przy modelarstwie, zamiast irytować się składaniem modelu o zbyt zaawansowanym stopniu trudności, co z kolei może spowodować niechęć do dokończenia modelu, czy na przyszłość zakupu kolejnego egzemplarza.


IV. Złożoność/ilość elementów

Kolejną informacją jaką możemy znaleźć na opakowaniu, jednocześnie ściśle związaną z powyższym tematem, to ilość elementów zawartych w danym modelu.



Dobrze jest, aby model za który się zabieramy w niedługim odstępnie czasu mógł cieszyć nasze oczy. Zbyt długie jego składanie bez widocznych zdecydowanych efektów, także może nieco osłabić nasz zapał. Dlatego przy wyborze modelu, zwróćmy również uwagę na ilość elementów.

Przy nieznacznej różnicy, model z większą ilością elementów, ale z dobrze dopasowanymi częściami będzie łatwiejszy w montażu niż ten o mniejszej ich liczbie, ale wymagający poświęcenia więcej pracy na poprawne ich złożenie.

Złożoność modeli związana jest m. in. z ich wyposażeniem, a w szczególności w przypadku występowania skomplikowanych wnętrz do składania. Obszar ten często wymaga więcej czasu i precyzji, dlatego też na pierwszy rzut, lepiej wybrać prostszy egzemplarz do sklejania.


V. Jakość wykonania

Do aspektów warunkujących przyjemną pracę przy składaniu modelu należy nie tylko stopień trudności, czy też liczba elementów, ale także (a może przede wszystkim) ich jakość.

Zwrócenie uwagi na tą kwestię przy zakupie modelu, może uratować nas przed karkołomną pracą związaną z doszlifowywaniem elementów modelu, uzupełnianiem ubytków szpachlówkami, no i co najważniejsze przynieść nam więcej frajdy i przyjemności z czasu spędzonego nad modelem.
O ile nadmierna praca przy niedoróbkach jest chlebem powszednim modelarzy, o tyle przy pierwszym podejściu powinniśmy sobie tego oszczędzić.

Dlatego też przed zakupem, należy zwrócić uwagę na markę i datę wydania konkretnego modelu, bowiem im było to dawniej, tym większe prawdopodobieństwo słabszej jakości wyprasek, a co za tym idzie więcej 'zabawy' z obrabianiem elementów.

Data wydania to jednak nie wszystko, ponieważ może się okazać, że dany produkt stanowi wznowienie starszego już produktu, bez jakichkolwiek zmian. W takim przypadku jeśli dany model został poprawiony, producenci nie omieszkają nas o tym poinformować, jak ma to miejsce mi.in. u producenta ICM Models, który to zamieszcza odpowiedni symbol na swojej stronie, przy grafice takiego produktu.


źródło: https://icm.com.ua/figure/us-pilots-ground-personnel-vietnam-war/

Jakość to nie tylko dobrze dopasowane elementy, ale często naniesione dodatkowe 'zarysowania' na powierzchni kadłuba w postaci linii podziału, na panelach czy też imitacja nitów. Dzięki temu model jest bardziej dopracowany o szczegóły. Tego typu 'smaczki' można otrzymać w produktach renomowanych firm, wykorzystujących do produkcji wyprasek bardziej zaawansowane urządzenia.


VI. Malowanie modelu

Malowanie modelu na początku przygody z modelarstwem, często jest ostatnim etapem pracy. Aby móc opanować technikę malowania, najlepiej wybrać na początek model o prostej kolorystyce.

Wykonywanie kilku kolorów na jednym elemencie, często wiąże się z koniecznością maskowania okolicznych miejsc oraz wykorzystaniem umiejętności posługiwania się pędzlem, sprayem czy też aerografem, które to będą dopiero przyswajane.

Proste malowanie cechują m. in. samochody osobowe, których to karoseria malowana jest jednym kolorem. W realiach modele o prostej kolorystyce wymagają zwykle około 3-4 kolorów, zaś modele bardziej rozbudowane, wyposażone we wnętrza, potrafią wymagać kilkunaście farb do poprawnego pomalowania modelu.


Za przykład bardziej skomplikowanego schematu malowania może posłużyć niszczyciel czołgów Jagdpanzer 38(t) Hetzer.

Piękne schematy malowania, będą trudne do uzyskania na początek. Jednak z pewnością ucieszą modelarzy, którzy w jakimś już stopniu opanowali technikę malowania, maskowania i postarzania modeli.


VII. Modele w zestawach

Przy wyborze modelu, można się także kierować wzbogaconymi zestawami, przy których nie trzeba dobierać odpowiednich farb, pędzla czy kleju. Tego typu zestawy dobrze się sprawdzają w formie prezentów.

Podsumowując, aby pierwszy model nie był naszym ostatnim, powinien objmować tematykę która w jakiś sposób nas interesuje. Przy jego wyborze powinniśmy zwrócić uwagę na jakość, czyli innymi słowy wybrać model spośród renomowanych marek, zwracając uwagę na wykonanie elementów i skalę trudności przy składaniu.