Jeśli materiały ścierne można znaleźć w każdym zakładzie rzemieślniczym, to nie powinno ich zabraknąć także w warsztacie modelarskim. Ze względu na konieczność obróbki modelu podczas jego składania, jest to niezbędna pozycja każdego modelarza.
Szlifowanie, jest to obróbka mechaniczna wykonywana przy pomocy materiałów ściernych, służąca do pozbycia się pewnego naddatku materiału.
W modelarstwie proces ten odbywa się głównie przy pracy z takimi materiałami jak: polistyren, żywica, mosiądz, szpachlówka, itp. Szlifowanie znajduje zastosowanie m. in. przy obróbce samych części wyciętych z wypraski, dopasowywaniu do siebie elementów, usuwaniu nadmiaru szpachlówki, wygładzaniu porowatych powierzchni.
Z reguły rozróżnia się dwa rodzaje materiału ściernego, tj. grubo i drobnoziarnisty.
Czy papier ścierny jest jednym albo drugim, o tym decyduje tzw. gradacja materiału ściernego, która to oznacza ilość oczek w sicie na 1 cal2, użytym do przesiania materiału. Jest ona wyrażona w postaci liczby, znajdującej się zazwyczaj po drugiej stronie co powierzchnia ścierna.
Ponadto, papier ścierny podlega oznaczeniom zgodnym z normami Europejskiej Federacji Producentów Materiałów Ściernych (FEPA). Litera P pojawiająca się przed numerem, oznacza spełnienie przez ziarno odpowiedniej normy, co z kolei oznacza że jego wielkość dla danej granulacji nie jest większa niż określona . Jest to o tyle ważne, że produkty nie posiadające powyższej litery (lecz o tym samym numerze) będą różniły się co do wyczuwalnej struktury powłoki ściernej.
Otóż, im większy numer, tym produkt charakteryzuje się drobniejszym materiałem ściernym, co pozwala na delikatniejszą obróbkę szlifowanej powierzchni.
W modelarstwie materiały ścierne o gradacji do 300, nie mają zbyt wiele do zdziałania ze względu na dużą ziarnistość, która może spowodować nieodwracalne zarysowania na powierzchni materiału. Z powodzeniem jednak można je wykorzystywać przy budowie chociażby makiet.
Ogólnie rzecz ujmując, czym bliżej końca naszej pracy z modelem, tym będziemy potrzebować materiału ściernego o wyższej gradacji, tj. z drobniejszym ziarnem. Dzieje się tak, ponieważ największą część obróbki mechanicznej dokonuje się przy składaniu, sklejaniu i łataniu dziur na początkowym etapie budowy modelu. Z materiałami ściernymi o mniejszej gradacji (przy niwelacji większych naddatków), szybciej i łatwiej zdoła się zebrać większą ilość zbędnego materiału.
Należy jednak pamiętać, że nie mogą być one używane bezmyślnie, ponieważ (jak już wcześniej wspomniano) istnieje ryzyko spowodowania nieodwracalnych uszkodzeń, w postaci głębszych zarysowań na powierzchni materiału.
Dlatego też powinniśmy odpowiednio dobierać materiały ścierne do zadań, jakie mają wykonać.
Po naniesieniu podkładu, ewentualne szlifowanie wykonywane jest już w celu drobnej korekty powierzchni.
Podczas wszystkich powyższych prac, wykorzystywane są przeważnie materiały o gradacji w przedziale 400 – 2000.
Przy wykańczaniu modeli, następuje płynne przejście pomiędzy szlifowaniem a polerowaniem. Jest to ta sama czynność, lecz wykonywana z materiałami o największym rozdrobnieniu, z reguły od 2000 wzwyż. Polerowanie powoduje maksymalne wygładzenie i pojawienie się połyskującej powierzchni, stąd też wykonywane jest zazwyczaj na pojazdach cywilnych typu samochody czy motocykle, a także na elementach przeźroczystych.
Oczywiście nie jest tak, że wszystko można zeszlifować wszystkim. Z materiałami drobnoziarnistymi przy pracy z większym naddatkiem, nie tylko będzie to cięższa praca wymagająca zużycia więcej materiału i naszej energii, ale i czasami niewykonalna. Nie będziemy bowiem w stanie (w sensownym czasie i w miarę przy ekonomicznym podejściu do zużycia materiału) przeszlifować powierzchnię wymagającą papieru ściernego 300, materiałem o gradacji 2000.
Oczywiście powyższa uwaga skierowana jest także w drugą stronę dla materiałów gruboziarnistych.
Dodatkowo szlifując fragment elementu, należy zachować ostrożność przed uszkodzeniem detali, będących w najbliższej okolicy.
RODZAJE MATERIAŁÓW ŚCIERNYCH
Papier ścierny
- Jako najpopularniejszy nie tylko w modelarstwie, ale także w codziennym życiu wydaje się być papier ścierny. Jego relatywnie niska cena oraz szeroki wybór gradacji dodatkowo wpływa na rozpowszechnienie tego materiału. Papier taki można dowolnie 'rozdzierać' na potrzebne nam kształtem i wielkością kawałki.
Może on być również usadowiony na twardszej podstawce typu kostka, umożliwiając umieszczenie kilku gradacji papieru ściernego na ściankach jednego produktu.
Ponadto, występuje w formie wymiennego ścierniwa, mocowanego na dedykowanych uchwytach. W porównaniu do powyższej pozycji, po zużyciu następuje wymiana samego materiału ściernego.
Gąbka ścierna jest wygodnym materiał do pracy, którą to możemy w dowolny sposób zginać "tam i z powrotem". W przeciwieństwie do papieru ściernego, na zgięciu powstaje łuk, na którym nie następuje pęknięcie warstwy ściernej.
Materiał ten może być oferowany w całości, bądź być fabrycznie nacięty na mniejsze fragmenty o różnych kształtach dla prac bardziej precyzyjnych.
Pilniki modelarskie dobrze sprawdzają się przy szlifowaniu twardszych materiałów. Jeden pilnik najczęściej posiada 2 różne gradacje z dwóch stron albo 4 różne gradacje z dwóch stron po obu bokach. Pilniki papierowe (na powierzchni których umieszczony jest papier ścierny) pod wpływem większego nacisku mogą być wyginane, powodując niezamierzone zatarcie ostrych krawędzi pomiędzy dwoma szlifowanymi płaszczyznami.
W celu szlifowania twardszych materiałów i ominięcia powyższego problemu z wyginaniem się pilników, można zastosować pilniki o metalowej powierzchni ściernej. Na ich powierzchni wykonywane są odpowiednie nacięcia, dzięki czemu są w stanie ścinać materiał. Ponadto na części roboczej zamiast nacięć, można umieścić twardy materiał ścierny w postaci opiłków diamentu.
Przeważnie występują one o różnych szerokościach i długościach w 5 rodzajach kształtu, tj.:
płaski – używany przy płaskich powierzchniach, umożliwiający tworzenie ostrych kantów,
trójkątny – skonstruowany z myślą o spiłowywaniu schodzących się płaszczyzn,
okrągły - tworzenie i powiększanie okrągłych otworów,
półokrągły – kształtowanie krzywizn,
kwadratowy - tworzenie otworów o przekrojach kwadratowych lub prostokątnych.
Pilniki metalowe często oferowane są w postaci zestawów, zawierających narzędzia o różnych kształtach części roboczych.
Włóknina ścierna – włóknina stosowana do matowienia powierzchni przed i po nałożeniu podkładu, a także na farbie przed nałożeniem ostatecznej powłoki.
Aby uniknąć niepożądanych zarysowań w trakcie szlifowania, proces ten można przeprowadzać na mokro, gdzie woda ograniczy nieco zdolność materiału ściernego do wykonywania większych zarysowań. Do takich celów przeznaczone są tzw. wodne papiery ścierne, choć przy niewielkiej pracy, zwykły papier też powinien dać radę.
Producent AK Interactive odróżnia w swojej ofercie materiały ścierne do szlifowania:
na mokro, oznaczone jako ‘WET’,
a także do szlifowania na sucho, oznaczone jako ‘DRY’.
Powyższe przykłady dotyczą materiałów związanych ze szlifowaniem. Poniżej natomiast znajdziemy produkty służące do polerowania, o czym wspomniano już we wcześniejszym fragmencie.
Papiery ścierne o wysokim rozdrobnieniu stosowane w procesie polerowania, charakteryzują się wysoką gradacją, sięgająca nawet kilkunastu tysięcy.
Folia ścierna jest produktem, w którym cząsteczki ścierne zostały naniesione na jej powierzchnię.
Poza powyższymi materiałami do polerowania, w ofercie branży modelarskiej znajdują się także pasty polerskie. Produkty te zawierają w sobie granulki odpowiednich rozmiarów, w zależności od etapu pracy jaki jest wykonywany. Polerowanie pastami następuje zazwyczaj na pomalowanej powierzchni czy też na elementach wykonanych z przeźroczystego polistyrenu. Po zakończeniu pracy, cząsteczki zawarte w paście można zmyć wodą.
Do nanoszenia past polerskich wykorzystuje się przeważnie szmatkę z mikrofibry (wchodzącej niekiedy w skład zestawu wraz z pastami) lub też gąbki o odpowiedniej szorstkości.
Samym polerowaniem można doprowadzić powierzchnię do połysku. Kiedy jednak chcemy uzyskać jeszcze lepszy efekt, na koniec naszej pracy można nałożyć wosk, w celu osiągnięcia błyszczącego efektu.
URZĄDZENIA WSPOMAGAJĄCE
Aby „nie namachać się” zbyt wiele, szlifowanie czy polerowanie może odbywać się także przy pomocy urządzeń elektrycznych.
Takim przykładem dla potrzeb modelarskich może być produkt ‘electric sander’ marki trumpeter, zawierający w zestawie kilka końcówek materiału ściernego o różnych kształtach.
Jednak bardziej popularnym i uniwersalnym urządzeniem będzie miniwiertarka.
Urządzenie to jest wykorzystywane z powodzeniem nie tylko w modelarstwie, ale także w wielu innych dziedzinach. Poza szlifowaniem i polerowaniem, miniwiertarka umożliwia także wiercenie otworów oraz cięcie elementów o niewielkich przekrojach.
Miniwiertarki znajdują szerokie zastosowanie, dzięki obszernej ofercie wymiennych końcówek o różnych kształtach i przeznaczeniu. Z reguły są one umieszczone na uniwersalnym uchwycie, stąd też akcesoria takie można mieszać między różnymi producentami sprzętu.
Jako ciekawostkę, do materiałów ściernych, a raczej procesu ściernego można zaliczyć także piaskowanie. Producenci narzędzi modelarskich jak adler czy fine art, oferują aerografy ze specjalnie zwiększonym pojemnikiem na kruszywo ścierne typu korund.
W porównaniu do materiałów wyżej wymienionych, zabieg ten stosowany jest przede wszystkim do usuwania starej powierzchni lakierniczej, czy też ogólnego oczyszczania powierzchni, przeznaczonej do renowacji.
Więcej o podstawowych narzędziach, materiałach i chemii modelarskiej można znaleźć we wskazanym odnośniku.
