Pędzle, jako obowiązkowe pozycje w każdym warsztacie modelarskim, pozwalają przede wszystkim na sprawną pracę z figurkami. Ponadto, są niezbędne przy malowaniu drobnych detali na modelu, elementów w trudnodostępnych miejscach oraz przy pracach wykończeniowych jak weathering. Świetnie sprawują się także przy mieszaniu kolorów i wykonywaniu łagodnych przejść pomiędzy nimi.

Stosowanie pędzli przy malowaniu niewielkich powierzchni, pozbawia nas konieczności  maskowania sąsiednich miejsc modelu i uruchamiania całej aparatury jaką stanowi aerograf.
 

BUDOWA PĘDZLI

Pędzel składa się z 3 podstawowych elementów:

- trzonek – jest to element który trzymamy w ręce podczas malowania. Może być on wykonany z drewna lub plastiku. Występuje o kształcie przekroju okrągłym oraz trójkątnym (przeważnie w pędzlach retuszerskich, w celu uzyskania pewniejszego chwytu pędzla).

(trzonek o trójkątnym kształcie)
 

(trzonek o okrągłym kształcie)
 

- skuwka - metalowy kołnierz, odpowiedzialny za spięcie włosia z rączką.

- włosie - najważniejszy element pędzla służący do malowania, decydujący o jakości całego narzędzia.

 

RODZAJE WŁOSIA

Dobry pędzel charakteryzuje się przede wszystkim wysoką elastycznością (powracanie do swojego pierwotnego kształtu) i trzymaniem tzw. „szpica”.
Głównym czynnikiem wpływającym na jakość włosia, jest niewątpliwie źródło jego pozyskania. W przypadku naturalnego włosia mówimy o pochodzeniu, natomiast dla pędzi syntetcznych, o rodzaju użytego materiału do produkcji i jakości wykonania.

 

Pędzle wykonane ze sztucznego włosia w modelarstwie to głównie:

- syntetyczne - włosie wykonane z włókien poliestrowych, dorównujące dzisiaj jakością dobrych pędzli z włosiem naturalnym. Ich mocną zaletą jest większa odporność na rozpuszczalniki, są łatwiejsze w czyszczeniu, bardziej wytrzymałe i odporne na zniszczenie. Dlatego też najczęściej stosuje się je przy pracy z emaliami, farbami olejowymi i metalicznymi. Malowanie powyższymi farbami, przy pomocy pędzli z naturalnym włosiem, spowoduje szybsze ich zużycie.

 

- Toray – będące włosiem syntetycznym, jednak o znacznie wyższej jakości, wykonane z mocnego syntetycznego nylonu.

Włosie naturalne pochodzenia zwierzęcego ma porowatą strukurę i posiada wewnątrz puste przestrzenie, dzięki czemu jest w stanie przyjąć więcej farby od włosia syntetycznego. W modelarstwie pędzle z włosiem naturalnym stosuje się przeważnie przy pracy z farbami akrylowymi.

Najpopularniejsze włosie naturalne stosowane w pędzlach modelarskich to:

- szczecina naturalna / świńskie włosie – twardsze włosie, charakteryzujące się wysoką odpornością na przetarcia, stosowane przeważnie do cięższych prac typu drybrushing, wcieranie, patynowanie itd.,

 

- włosie końskie - podobnie jak powyżej, charakteryzuje się twardszym włosiem w porównaniu do ogółu pędzli modelarskich.

 

- włosie z kucyka - miękkie, a zarazem mocne włosie, pozbawione jednak braku "pamięci", czyli powrotu do pierwotnego kształtu,

 

- włosie z czerwonego sobola,

 

- włosie Kolinsky – pochodzące z ogona samców łasic syberyjskich, uważane jest za najlepsze jakościowo włosie. Charakteryzuje się dużą elastycznością, będąc jednocześnie dosyć sztywne, sprężyste i dobrze natłuszczone (dobra odporność na zaklejanie się włosia farbami akrylowymi), a także świetnie trzymające szpic. Długie, cienkie włosie posiada zdolność do delikatnego uwalniania koloru. W modelarstwie pędzle takie wykorzystywane są przede wszystkim do drobnych prac z figurkami.

 

A teraz pytanie..
czy Kolinsky to włosie z czerwonego sobola..?

Ze względu na najwyższą cenę i jakość pędzli o takim włosiu, przyjrzyjmy się im nieco bliżej.

Choć powyższej nazwy używa się często luźno naprzemiennie, to po dokładniejszej analizie okazuje się, że są to jednak różne rodzaje włosia.

Otóż Kolinsky (nazwa pochodzi od nazwiska osoby, która oznaczyła gatunek zwierzęcia) to nic innego jak syberyjska kuna, a kuna i sobol nie są tymi samymi zwierzątkami, pochodzącymi jednak z tej samej rodziny łasicowatych.
Najlepsze pędzle wykonane są z ogona męskiego włosia futra zimowego (zamieszkującego określone tereny Syberii), jednak są one często mieszane z włosiem samic w proporcji 60/40 na rzecz samca.
Ponadto włosie może być mieszane w różnych proporcjach z innymi rodzajami włosia naturalnego, czy syntetycznego.

Sobole występują najliczniej na terenach Rosji, skąd przyjęła się ich nazwa do oznaczania pędzli wykorzystujących ich futro. Włosie sobola będące włosiem bardzo dobrej jakości, stanowi tańszą alternatywę do droższych pędzli Kolinsky.

 

Jako ciekawostkę w tym miejscu można wspomnieć jeszcze o pędzlach gąbczastych (zamiast tradycyjnego włosia występuje gąbka), służących m.in. do nakładania pigmentów,
a także te o silikonowych końcówkach, wykorzystywanych najczęściej do modelowania figurek itp.

 

KSZTAŁT WŁOSIA

Podział pędzli ze względu na kształt włosia i ich możliwe zastosowanie:
- okrągłe – najbardziej uniwersalne, służące przede wszystkim do malowania detali,

 

- płaskie - malowanie większych powierzchni, stosowane także przy weatheringu,

 

- kątowe - zapewniają lepszy dostęp do trudno dostępnych miejsc w porównaniu do zwykłych płaskich pędzli,

 

- koci język – dobrze sprawdzają się m. in. przy rozmywaniu kolorów,

 

- liner brush – pędzel o wydłużonym włosiu w porównaniu do klasycznego okrągłego (mogący pomieścić więcej farby), mający jednocześnie mniej włosia w przekroju poprzecznym, co pozwala na precyzyjne malowanie detali i cienkich, długich linii,

 

- pointed brush - przeznaczony do najdrobniejszych prac,

 

- wachlarzowe - nakładanie i mieszanie pigmentu,

 

- piła - stosowane przy weathering’u do wykonywania efektów brudu i zacieków,

 

ROZMIARY PĘDZLI

Rozmiar pędzla identyfikowany jest za pomocą cyfry umieszczonej na trzonku -> im większa tym większe włosie. Najczęściej wykorzystywane pędzle w modelarstwie to te z przedziału 3/0 – 6. Niestety rozmiary pędzli nie są obowiązującą ujednoliconą normą dla różnych producentów. Otóż okazuje się, że pędzle o tym samym numerze różnych producentów różnią się rozmiarem.

Ze względu na to co będziemy malować, dobieramy pędzle o odpowiednim rozmiarze i kształcie.
W modelarstwie najczęściej wykorzystywane są pędzle dla poszczególnych zastosowań tj.:

- do malowania figurek korzysta się przeważnie z pędzli z zakresu 5/0 – 2, z zaokrąglonym włosiem,
- przy pracy z pojazdami, najbardziej przydatne będą pędzle z zakresu 1-8. o zróżnicowanym kształcie włosia, tj.: okrągły, płaski, skośny, itd.,
- przy budowie dioram odpowiednie powinny być te z zakresu 3/0 – 6, głównie o okrągłym i płaskim włosiu.

 

Pędzle modelarskie oferowane są jako pojedyncze sztuki, a także występują w postaci zestawów.

 

PRACA Z PĘDZLEM

Podczas pracy z pędzlami, dobrym nawykiem jest nabieranie farby nieco mniej niż „górna” połowa objętości włosia (w zasadzie to 1/3). Włosie nie powinno się także zamaczać bezpośrednio w słoiku z farbą, lecz przenieść odpowiednią jej ilość na paletę przy pomocy pipety (to właśnie tutaj odbywać się będzie jej rozcieńczanie i mieszanie kolorów).

Należy także uważać, aby farba nie wpłynęła pod skuwkę, co spowoduje rozchodzenie się pędzla.

Nawyk regularnego mycia włosia nie tylko po zakończeniu malowania, ale i w trakcie, pozwoli nam na pracę w komforcie. Dlatego też co jakiś czas warto zamoczyć pędzel w wodzie, przed kolejnym jego zanurzeniem w farbie. W przeciwnym razie na pędzlu osiądzie grubsza jej warstwa.

 

CZYSZCZENIE I KONSERWACJA PĘDZLI

Bardzo ważne jest utrzymywanie pędzli w czystości, unikając przy tym pozostawiania zaschłej farby na włosiu. Po każdej zakończonej pracy pędzle należy dokładnie wymyć.

Jeśli chodzi o akryle, to przy niezbyt zabrudzonych pędzlach ciepła woda z ewentualnym dodatkiem typowego środka myjącego, stosowanego w gospodarstwie domowym, jak mydło czy płyn do mycia naczyń, powinny wystarczyć. W przypadku większego zabrudzenia, gdzie pozostają wyczuwalne grudki farby i dochodzi do zniekształcenia włosia , pędzle należy umyć w specjalistycznych płynach.
Dla farb olejnych poza dedykowanymi produktami modelarskimi, do mycia stosowana być może także benzyna lakowa, czy terpentyna.

Przy czyszczeniu pędzla w należy pamiętać, aby nie szorować włosiem o dno pojemnika, gdyż tego typu zabiegi doprowadzą do szybszego jego zniszczenia. W celu szybszego oderwania się pigmentu od włosia, należy delikatnie uderzać skuwką w bok pojemnika.
Po umyciu suszymy włosie pędzla pozbywając się nadmiaru wilgoci przy pomocy ręcznika papierowego, a następnie układamy szpic.
 

Poza zwykłym myciem pędzli, można także o nie zadbać poprzez zastosowanie płynów do ich regeneracji.

Produkty takie jak 'Brush Restorer' marki Vallejo, czy też 'Magic Potion for Brushes' marki Abteilung, mają za zadanie nadać miękkość włosom, odbudować je, a także przywrócić orygilny ich kształt.

 

Z kolei produkty typu ‘Magic Gel for Brushes’ marki Abteilung oraz 'Brush Conditioning Fluid' marki Tamiya, dzięki zawartości klejącej substancji, pozwalają zachować końcówki w idealnej kondycji.

Tak wymyte i wypielęgnowane pędzle trzymane są w pozycji pionowej włosiem do góry, bądź przy pomocy specjalnego pojemnika na pędzle marki Amazing Art, włosiem do dołu.

 

Z czasem zużywania się pędzli, wyeksploatowane sztuki przeznacza się do mniej wymagających prac, a na ich miejsce kupuje się nowe egzemplarze.

 

Więcej o podstawowych narzędziach, materiałach i chemii modelarskiej można znaleźć we wskazanym odnośniku.